مقایسه اثر جنس، سیکل استروس و هورمون‏های جنسی بر تحمل به اثرات ضد دردی و ضد التهابی مرفین

مرفین یکی ازقوی ترین ضد دردهایی است که در درمان بالینی درد مورد استفاده قرار می‏گیرد و اثرات ناخواسته‏ای همچون تحمل و وابستگی اثر بخشی آن را محدود می کند. تحمل به اثرضد دردی اپیات‏ها در مطالعات کلینیکی و جانوری متعددی ثابت شده است اما تحمل به اثرات ضد التهابی اپیات‏ها کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از این تحقیق بررسی احتمال بروز تحمل نسبت به اثر ضد التهابی مرفین در زمان استفاده مزمن مرفین در مو ش‏های صحرایی نر و ماده و بررسی مقایسه ای نقش هورمون‏های جنسی و سیکل جنسی درایجاد تحمل به اثرات ضد دردی وضد التهابی مرفین می باشد. برای تعیین سیکل استروس دو روش (تهیه اسمیر واژینال و اندازه گیری وزن رحم) استفاده شد. تزریق مرفین به مدت هشت روز با دوز 10 میلی گرم به‏ازای کیلوگرم وزن بدن باعث ایجاد تحمل به اثرات ضد دردی گردید. آستانه درد به‏وسیله اندازه گیری تاخیر در عقب کشیدن دم در تست tail flick تعیین شد. ایجاد التهاب با تزریق (1/0میلی لیتر) ماده التهاب زای کاراژینان 5/1% (لامبدا)به‏صورت کف پایی تعیین شده و سنجش التهاب با دستگاه پلتیسمومتر جیوه ای در ساعات 5/0، 1، 2، 3، 4، 5 و 6 بعد از تزریق کاراژینان انجام شد. برای تایید اثر هورمون‏های جنسی دو گروه از موش‏های نر وماده گنادکتومی شده و سه هفته پس از جراحی تحت تزریق مزمن مرفین قرار گرفتند و سپس سنجش التهاب ناشی از کاراژینان در آنها صورت گرفت. نتایج نشان داد که در موش‏های صحرایی نر که نسبت به اثر ضد دردی مرفین مقاوم شده اند، افزایش معنی دار التهاب در ساعت دوم تا ششم نسبت به گروه مرفین ایجاد شده است(001/0>p و05/0> p). موش‏های صحرایی ماده گروه‏های مت استروس، دای استروس، استروس و پرواستروس تولرانت، افزایش معنی دار التهاب در مقایسه با گروه مرفین از نیم ساعت اول تا ساعت ششم نشان دادند که کمترین میزان التهاب مربوط به گروه پرواستروس بود. التهاب در ماده های تولرانت نسبت به نرهای تولرانت در ساعت نیم و یک افزایش معنی دار داشت(01/0>p و05/0> p).گروه‏های تولرانت نر و ماده گنادکتومی شده نسبت به گروه‏های تولرانت سالم میزان التهاب کمتری نشان دادند. مقایسه میزان التهاب درگروه‏های ماده ونر گنادکتومی تولرانت نیز از ساعت نیم تا ششم اختلاف معنی داری را نشان نداد. تحمل به اثرات ضد دردی در نر بیشتر از ماده صورت گرفت و در ماده ها در فاز دای استروس بیشتر از سایر فازها بود(05/0>p). تحمل به اثر ضد التهابی در نر و ماده صورت گرفته و تحت تاثیر جنس، سیکل استروس و هورمون‏های جنسی قرار می گیرد. درنتیجه اثر هورمون های جنسی، ایجاد تحمل به اثر ضد دردی و ضد التهابی مرفین از الگوهای متفاوتی تبعیت می کند. به نظر می‏رسد که مکانیسم‏های دخیل در تحمل به اثرات ضد دردی و ضد التهابی یکسان نیستند. احتمالا مسیرهای متفاوتی در این زمینه دخالت می کنند.